Pedagogika2010

Wrzucam tutaj to co do tej pory udało mi się przepisać z notatek z ergonomii (literówki na pewno są ale nie chce mi się poprawiać ). Brakuje ostatniego wykładu ponieważ na nim nie byłam. Może ktoś z Was ma pzrepisany ostatni wykład i się z nami podzieli?

Ergon – czyn, praca
nomos – wiedza, prawo, zwyczaj
ergonomia = wiedza o pracy ludzkiej

Wojciech Bogumił Jastrzębowski – prekursor ergonomii, żył w XIXw – przyrodnik, jako pierwszy nazwę „ergonomia” użył i określił potrzebę rozwijania tej nauki w 1857r w serii artykułów w czasopiśmie „Przyroda i przemysł” pod tytułem „Rys ergonomii, czyli nauki o pracy, opartej na prawach poczerpniętych z nauki przyrody”.

Ergonomia – nauka o używaniu nadanych człowiekowi od Stwórcy sił i zdolności (wg. Jastrzębowskiego)

Ergonomia – nauka o związku pomiędzy człowiekiem i jego środowiskiem pracy (wg. Kenneth Murrel)

wg. Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego
Ergonomia – to nauka stosowana zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka

(IEA) Ergonomia – dziedzina naukowa zajmująca się wyjaśnieniem wzajemnego oddziaływania pomiędzy ludźmi i innymi elementami systemu oraz profesja, w której wykorzystuje się teorie, zasady, dane i metody do projektowania w celu optymalizacji działania systemu jako całości i dla dobra człowieka

Zadania ergonomii:
1.opracowanie planów i programów działań dla nauk technicznych, aby dostosować technikę nie tylko do możliwości psychofizycznych człowieka, lecz także do jego potrzeb i oczekiwań
2.opracowanie planów i programów działań dla nauk społecznych, aby przygotować człowieka do roli nie tylko twórcy techniki (ergonomicznej) ale także do roli konsumenta, umiejącego z niej korzystać i doceniać jej wartości.

Nauki związane z ergonomią:
1.nauki w zakresie organizacji pracy
biotechnologia
biologia
biochemia
biofizyka
klimatologia
biomechanika
ekonomika zarządzania
2.nauki o człowieku
prakseologia (nauka o skutecznym działaniu)
antropologia
higiena pracy
medycyna pracy
fizjologia pracy
psychologia
socjologia
pedagogika
3.nauki techniczne
urbanistyka
architektura
inżynieria maszyn
inżynieria obiektów
inżynieria transportu
technologia
organizacja
bezpieczeństwo pracy
estetyka
prawo (normy prawne)


Podstawowy układ ergonomiczny

człowiek -----> maszyna --------> środowisko
     |          <-----                <-------          |
     |____________________________|

Podział ergonomii:
1.ergonomia korekcyjna – zajmuje się analiza już istniejących stanowisk pracy lub narzędzi do niej używanych. Uwzględnia ich dostosowanie do psychofizycznych możliwości pracowników. Formułuje  zalecenia mające na celu polepszenie warunków pracy i zmniejszenie występujących obciążeń oraz poprawę wydajności i jakości pracy. Właściwie dobrana metoda pracy pozwana na redukcję różnego rodzaju uciążliwości:
eliminuje z procesu pracy zbędne ruchy fizjologiczne
zmniejsza wydatek energetyczny
zmniejsza obciążenia statyczne mięśni i hipokinezę (niedostatek ruchu)
zapewnia pracownikowi możliwie największą naturalność pozycji ciała i ruchów
2.ergonomia koncepcyjna – zajmuje się projektowaniem układu człowiek-maszyna, który zapewniałby pracownikowi maksimum niezawodności i bezpieczeństwa, przy jednoczesnym zminimalizowaniu fizycznych, psychocznych i środowiskowych obciążeń pracownika
3.ergonomia systemów (układów) – zajmuje się projektowaniem całościowych rozwiązań układu, w któregoskład wchodzi:
- człowiek
- urządzenia (maszyny, narzędzia)
- środowisko
- metody pracy

Społeczne i ekonomiczne aspekty ergonomii
1.ekonomiczne aspekty ergonomii wyraża się w :
zwiększaniu wydajności pracy ludzkiej, gdy respektowane są założenia ergonomii
brak rozwiązań ergonomicznych wpływa na zwiększone koszty i straty poniesione pzrez „gospodarkę narodową”. Do najważniejszych strat należą:
a) wypadki przy pracy, które powodują stratę czasu poszkodowanego, świadków, ponoszenie kosztów, absencję, uszkodzenia urządzeń
b) konsekwencje występowania choroby zawodowej (absencja, koszty odszkodowań, przekwalifikowania)
c) zmniejszoną wydajnośc pracy wszystkich pracowników, występują gdy obsługa urządzenia wymusza zbyt wiele wydatków energetycznych organizmu
2.społeczne aspekty ergonomii (praca i poza pracą) – pozytywne oddziaływanie dobrze zaprojektowanego stanowiska pracy na:
a) całokształt stosunków międzyludzkich
b) poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy
c) ogólną poprawę stanu zdrowia – poprawa m.in. Stosunków rodzinnych

Fizjologia i praca, kwalifikowanie pracy

Kwalifikowanie pracy

praca
fizyczna
dynamiczna
statyczna
umysłowa
obciążenie intelektualne
obciążenie emocjonalne

Praca fizyczna – zaangażowane są mięśnie kończyn górnych i dolnych tzw. EFEKTORY, powodujące przemieszczanie się ciała ludzkiego
praca statyczna – występuje napięcie mięśni bez ich ruchu
praca dynamiczna – mięsnie pracują wykonując ruchy kurczenia i rozciągania

Praca umysłowa
z przewagą obciążenia emocjonalnego
z przewagą obciążenia umysłowego (intelektualnego)

Czynności wykonywane przez efektory:
sterowanie maszyną lub urządzeniem (uruchamianie, regulowanie, zatrzymywanie, kontrola położenia) przez oddziaływanie pracownika na urządzenia sterujące
manipulowanie przedmiotem obróbki – przemieszczanie materiału, mocowanie, podtrzymywanie itp.
Komunikowanie się z innymi pracownikami za pomocą gestów


Dynamiczna praca fizyczna
warunkuje wielkośc wydatku energetycznego, który powinien być proporcjonalny do:
ilosci zużytego tlenu ( szybkość oddechów)
częśtotliwości skurczów mięśnia sercowego
ciśnienia krwi
temperatury ciała
Wysiłek fizyczny dynamiczny moze zaburzyć normalne funkcjonowanie organizmu między innymi poprzez:
zahamowanie wydzielania soków trawiennych
zmniejszenie ilosci wody ustrojowej
zmniejszenie ilości krwi biezącej, zarazem zwiększenie predkości jej pzrepływu
zwiększenie steżenia potasu we krwi
zwiekszenie aktywności rdzenia nadnerczy
powodowanie pojawenia się tzw. Białkomoczu wysiłkowego

Statyczna praca fizyczna
Na poziom obciażenia statycznego wpływa:
rodzaj przyjętej postawy ciała podczas wykonywania czynności
stopień wymuszenia zajmowanej pozycji i pochylenia
możliwości zmiany przyjętej pozycji ciała podczas pracy
położenie kończyn i ich czynności ruchowych
rozłożenie wykonywanych czynności w czasie i przestrzeni

Z pracą statyczną związny jest termin MONOTYPOWOŚĆ RUCHÓW (wciąż takie same ruchy)

monotypowość ruchów – prowadzi do monotonii pracy, a to z kolei prowadzi do obciążeń psychicznych, a to prowadzi do wypadkowości.

1.pozycja klęcząca – bardzo niewygodna, może powodować stany zapalne stawów, zmiany zwyrodnieniowe kaletek miazgowych stawu kolanowego, dlatego stanowisko pracy powinno być wyposażone w specjalistycznie wózki, występują problemy z oddychaniem (ucisk płuc)
2.pozycja siedząca – najbardziej sprzyjająca różnym formom pracy, źle dobrane krzesło może powodować spłaszczenie klatki piersiowej, poszerzenie bioder, skrzywienie kręgosłupa, gorzej funkcjonuje wentylacja płuc, szybko męczą się mięśnie brzucha i grzbietu – w wyniku czego następuje upośledzenie krążenia krwi, a tym samym nadciśnienie tętnicze, zwężenie naczyń krwionośnych itp.
3.Pozycja stojąca – człowiek powinien stać prosto, z wyprostowanymi kolanami, z lekko pochyloną głową do przodu. Zmiany chorobowe wywołane nieprawidłowym staniem: upośledzenie poruszania się, problemy z krązeniem, problemy z trawieniem, płaskostopie, żylaki, skrzywienie kręgosłupa itp.

Antropometria – zajmuje się pomiarami
sylwetki wyprostowanej (statyczna i dynamiczna)
swobodnej pozycji ciała jaką zajmuje człowiek wykonujac określone czynnosci
!!!Antropometria klasyczna obejmuje:
ciało z wyjątkiem glowy
głowę
kości
Miara antropometryczna najczęściej stosowana w ergonomii to CENTYL.


Komponenty ergonomii

człowiek
(cechy psychologiczne)
wrażliwość emocjonalna
pamięć
postrzeganie
uwaga
spostrzegawczość
wyobrażenie
myślenie i inteligencja
zręczność
(cechy fizjologiczne)
budowa anatomiczna
antropometria
wytrzymałość fizyczna
ergonomia
analiza
projektowanie
otoczenie
środowisko
oświetlenie
mikroklimat
obiekty techniczne
narzędzia pracy
wyposażenie


Trójkat kwalifikacji wg. Tadeusza Nowackiego

kwalifikacje wykonawcze


kwalifikacje społeczno-moralne                    kwalifikacje fizyczno-zdrowotne


Zakłócenia
atmosfera w pracy
problemy życiowe

Nieprzystosowanie pracownika do pracy
frustracja – stan psychiczny (emocjonalny), pojawiający się gdy pracownik chce osiągnąć konkretny cel, zadanie lub zaspokoić potrzebę, ale napotyka na przeszkody utrudniające lub uniemożliwiające realizacje tych dążeń
agresja frustracyjna – może być skierowana pzreciwko przedmiotowi lub osobie, o której wiadomo, ze jest przyczyną frustracji. Agresja moze prowadzić do mniej lub bardzoiej bezpośredniej fizycznej napaści
apatia – bierność, zobojętnienie, niedbalstwo, ogólne zniechęcenie do życia
fantazjowanie -  to ucieczka czy wyobcowanie od otaczającego wręcz nieprzychylnego otoczenia w sensie psychologicznym
regresja – przejawia się pewnego rodzaju cofnięciem, powrotem do zachowań, które w przeszłości były nagradzane, a więc skuteczne
kontestacja – to źródło wielu sytuacji konfliktowych w środowisku pracy – kontestatorzy to pracownicy, którzy ujawniają swoje niezadowolenie z istniejących warunków pracy w postaci malkontenctwa, niesubordynacji, niechęci do autorytetów, zmian organizacyjnych, krytykowania czy braku wszelkich zainteresowań pracą

Warunki sprzyjające zadowoleniu z pracy:
kwalifikacje (formalne i rzeczywiste)
atmosfera
dobra płaca
dobre warunki pracy
godziny pracy


    !!! krzesło
Krzesło w pracy musi być:
krzesłem regulowanym (wysokość siedzenia i oparcie) – stopy dotykają podłogi, kolana pod kątem prostym
łopatki muszą mieć oparcie
siedzisko musi być elastyczne (ani twardde, ani miękkie), musi być obite
odległość ciała od końca siedziska powinna wynosić 2-3 cm
nalokietniki nie mogą być za wysokie, minimalnie więcej niż kąt prosty u zgieciu łokcia
siedzisko powinno  być tak długie, by udo leżało ¾ na siedzisku, po czym powinno być zaokrąglone w dół
odległość pomiedzy końcem siedziska a zgieciem kolana powinna wynosić 2cm

Czynniki środowiska pracy

Do podstawowych czynników środowiska pracy zaliczamy:
czynniki materialne (rzeczowe) np. Maszyny, narzędzia, środki pracy, sprzęty znajdujące sie na stanowisku pracy i wokół niego
czynniki biologiczne
czynniki chemiczne
czynniki fizyczne


Największą grupę stanowią fizyczne czynniki środowiska pracy, związane są z powietrzem oraz mikroklimatem.

Mikroklimat – zespól elementów meteorologicznych, typowych dla określonego pomieszczenia lub obszaru. Do podstawowych czynników mikroklimatu należą:
1.temperatura powietrza (zalecana 16-20 stopni Celsjusza – w biurze 18 stopni)
2.wilgotność i ruch powietrza – najlepsza 40-50% (dobre samopoczucie), optymalna 30-70%
- ponizej 30% - niekorzystne objawy wysuszenia śluzówek, podatność na infekcje
- powyżej 60% - sprzyja korozji maszyn i urządzeń, u ludzi problem z potówkami, narażenie na choroby gardła, zły wpływ na układ oddechowy
3.temperatura otaczających płaszczyzn (ważne aby nie było różnicy pomiedzy powierzchnią a sprzętem większej niż 2-3 stopnie)
4.ciśnienie atmosferyczne


Temperatura
Biologiczne skutki pracy w gorącym mikroklimacie
1.udar cieplny – przekroczenie możliwości termoregulacyjnych, porażenia osrodka termoregulacji. Jest najczęściej groźny dla życia ponieważ wewnętrzna temperatura ciała ludzkiego podnosi się do 41 stopni co prowadzi do uszkodzenia aktywnych struktur białkowych
2.wyczerpanie cieplne – spowodowane utratą wody i/lub soli wskutek pocenia się, któremu towarzyszą ogólne osłabienie, zawroty i bóle głowy, chwiejność układu krążenia i nudności
3.odwodnienie – spowodowane niedostatecznym uzupełnieniem wody utraconej poprzez pocenie się
4.bolesne skurcze mięśni – spowodowane zaburzeniem równowagi wodno-elektrolitowej
5.zmiany skórne (potówki) – up[ośledzenie funkcji wydzielania gruczołów potnych oraz stany zapalne, wywołane dodatkową infekcją skóry

Biologiczne skutki pracy w zimnym mikroklimacie
1.podmrożenie i odmrożenie – utrata sprawności czynności kończyn
2.hipotermia – pojawia się gdy temperatura ciała spada poniżej 34 stopni Celsjusza


Minimalizowanie negatywnych konsekwencji dla organizmu
w temperaturze poniżej 4 stopni pracownicy powinni stosować odzież ciepłochronną
w temperaturze poniżej -1 stopnia pracownicy powinni używać rękawic chroniących ręce przed odmrożeniem i zapewniających sprawność czynnościową, a siedziska, metalowe uchwyty itp. powinny być pokryte materiałem termoizolacyjnym, maszyny powinny być tak zaprojektowane aby ich obsługa mogła się odbywać w rękawicach
jeśli praca wykonywana jest w temperaturze -7 stopni lub niżej pracownicy powinni miec udostępnione ogrzane pomieszczenie w pobliżu miejsca pracy, z których powinni korzystać w regularnych odstępach czasu zależnych od warunków
w czasie pracy w zimnym środowisku pracownikom należy podawać gorące napoje i posiłki

Pyły
Przenikanie pyłów:
1.przez skórę – przenikanie zachodzi kiedy pył jest rozpuszczony w tłuszczach
2.przez przewód pokarmowy – przedostają się niewielkie ilości pyłów. Jeśli pył nie reaguje z sokami żołądkowymi i nie daje połączeń toksycznych, to jego działanie nie jest specjalnie groźne
3.przez układ oddechowy – jest najbardziej niebezpieczną drogą atakowania organizmu człowieka. Im większa uciążliwość, tym większe zapotrzebowanie na oddychanie

Oddziaływanie pyłów:
pyły o działaniu drażniącym, które obejmują substancje jak węgiel, szkło, zelazo, aluminium. Wdychane z powietrzem, zostają częściowo składowane w układzie limfatycznym
!!! oddziaływanie zwłókniające – do których należa takie substancje jak krystaliczne formy dwutlenku krzemu, krzemiany (azbest, pył z kopalni węgla, rud żelaza). Zwiąki te prowadzą do uszkodzenia układu oddechowego i krążenia. Zwiększają one predyspozycje ustroju ludzkiego w kierunku gruźlicy i innych chorób  o charakterze infekcyjnym, jak również w kierunku nowotworów układu oddechowego, a także pylicy płuc, rozedmy
pyły o oddziaływaniu uczulającym – mające pochodzenie organiczne: bawełny, wełny, konopi, lnu, drewna, sierści, jedwabiu oraz niektóre pyły pochodzenia chemicznego: pyły leków i niektórych metali jak arsenu, miedzi, chromu. Zwiększa predyspozycje organizmu w kierunku chorób infekcyjnych
pyły o działaniu toksycznym – związki arsenu, cynku, miedzi. Najczęściej pyły te zostają wylączone z problematyki pylochlonnych uszkodzeń zdrowia

Zminimalizowanie działania pyłów
usytuowanie stanowisk i maszyn, pokrywy
rozwiązania techniczne uniemożliwiające przedostawaniu się pyłu do innych pomieszczeń
zastosowanie pokryć ochronnych uniemożliwiających absorbcję i gromadzenie się pyłów
zastosowanie wyciągów miejscowych przy urządzeniach
stosowanie mokrych procesów technologicznych
odpowiednia wentylacja
skracanie czasu narażania pracowników
zakaz spożywania i przechowywania posiłkówna stanowiskach pracy
strój ochronny

Wibracje – drgania
Szkodliwe działanie wibracji
1.schorzenia naczyń krwionośnych m.in. Napadowe skurcze naczyń krwionośnych objawiające się blednięciem czy sinicą skóry w koniuszkach palców na dłoniach, mrowienie, drętwienie i ból w palcach i dłoniach (zmiany troficzne)
2.uszkodzenia w układzie kostno-stawowym przejawiające się m.in. Wypustkami i wyroślami kostnymi kości promieniowej, zwapnienie torebek stawowych, okostnej (degeneracja stawów)
3.zmiany w układzie nerwowym – objawiające się bólem i zawrotami głowy, bóle w okolicy serca, bezsenność, stany podgorączkowe, drażliwość, upośledzenie czucia

Zespół zmian występujących w wymienionych wyżej układach nazywa się chorobą wibracyjną.

Dokuczliwe działania wibracji:
1.obniżenie sprawności pzrejawiające się uczuciem zmęczenia, niezadowolenia, rozdrażnienia
2.bezsenność
3.zwiększenie czasu reakcji ruchowej i wzrokowej
4.zakłócenia koordynacji ruchowej
5.trudności w prawidłowej mowie
6.utrudniona koncentracja i osłabienie pamięci


Oświetlenie 

Wpływ oświetlenia na efektywną prace
natęzenie światła
równomierność oświetlenia
prawidłowy rozkład cieni
właściwa barwa światła
stałość strumienia
brak zjawiska olśnienia
Funkcja światła:
1.zdolność akomodacji – zdolność oczu do wyraźnego, ostrego widzenia przedmiotów, znajdujących się w przestrzeni w różnych odległościach od oczu. Procesowi sprzyja kontrast barw oraz tła.
2.Stopień adaptacji (akomodacji)
a) adaptacja do ciemności – trwa 30 minut a największe zmiany zachodzą w ciągu pierwszych 8-10 minut. Calkowita adaptacja do ciemności trwa ok. 50-60 minut
b) adaptacja do światła – największe tempo adaptacji narządu wzroku występuje w ciągu pierwszych 2-3 minut, a bezwzględny prob pobudliwości osiąga najwyższy poziom po 8-10 minutach
Nagła zmiana warunków oświetlenia w czasie przejścia z ciemności do jasnego światła wywołuje w pierwszym momencie zjawisko olśnienia.